Trẻ nhỏ, nhất là trẻ ở độ tuổi sơ sinh thường có hiện tượng nôn trớ sau khi ăn, phụ huynh đôi khi chủ quan cho rằng trẻ biếng ăn hoặc đã quá no. Tuy nhiên, đó có thể là triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ. Vậy trào ngược dạ dày ở trẻ em là gì? Cha mẹ cần xử trí ra sao? Bài viết sau đây sẽ giúp mọi người lưu tâm hơn và tìm hiểu kỹ hơn về căn bệnh này.
1. Trào ngược dạ dày trẻ em
Bệnh lý trào ngược dạ dày ở trẻ thực chất là tình trạng rối loạn tiêu hóa mạn tính xảy ra khi dịch vị có tính axit trong dạ dày hoặc thực phẩm hay chất lỏng khác dẫn ngược vào thực quản. Trào ngược dạ dày thực quản được biết đến là hiện tượng phổ biến ở mọi lứa tuổi, nhiều nhất là ở trẻ sơ sinh.
Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ em cần phân biệt được trào ngược sinh lý và trào ngược bệnh lý, để từ đó có cách điều trị, chăm sóc trẻ phù hợp.
Trào ngược sinh lý: Tình trạng này xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi có biểu hiện thường xuyên bị trớ sữa nhiều lần trong này, tuy nhiên các sinh hoạt vẫn bình thường, trẻ lên cân đều, không bị khò khè tái phát, … Tình trạng này sẽ giảm dần theo thời gian, muộn nhất là đến khi trẻ được 1 tuổi.
Trào ngược bệnh lý: Tình trạng này xảy ra ở trẻ lớn hơn 1 tuổi có biểu hiện tiếp tục trớ sữa đi kèm với suy dinh dưỡng biếng ăn, chững cân, … Khi gặp vấn đề này, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa nhi để được chẩn đoán chính xác và đưa ra hướng điều trị phù hợp và kịp thời.
2. Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ em
2.1. Nguyên nhân sinh lý
Cơ quan tiêu hóa chưa ổn định: Ở trẻ nhỏ, dạ dày nằm gần lồng ngực hơn so với người lớn. Thời điểm này, hệ thống tiêu hóa và dạ dày cũng chưa hoàn thiện.
Cơ thắt thực quản chưa phát triển: hoạt động đóng mở chưa hiệu quả có thể khiến thức ăn trào ngược lên thực quản.
Thức ăn tiêu thụ mỗi ngày: sữa hay cháo đều ở dạng dinh dưỡng mềm lỏng nên dễ dàng có thể lọt qua khe hở nhỏ ở cơ vòng.
Uống sữa ngoài: Một số trẻ phải sử dụng sữa ngoài sớm, việc tiêu hóa sữa ngoài chậm hơn nên ở lại trong dạ dày trẻ lâu hơn, tăng nguy cơ trào ngược dạ dày hơn trẻ bú sữa mẹ.
Tư thế cho bé bú: Khi mẹ cho bé bú ở tư thế nằm ngang, tức là dạ dày của bé cũng đang nằm ngang, khiến sữa trào từ dạ dày trở lại miệng.
2.2. Nguyên nhân bệnh lý
Các nghiên cứu chỉ ra một số bệnh lý bẩm sinh như: thoát vị cơ hoành hoặc sa dạ dày ở mức độ nặng có thể khiến bệnh lý trào ngược dạ dày ở trẻ. Những bệnh lý này gây suy yếu cơ thắt phần thực quản dưới, khiến thức ăn bị trào ngược lên trên thực quản. Trường hợp trẻ bị bại não, nhiễm trùng toàn thân hoặc hở van tim cũng có khả năng cao bị trào ngược dạ dày thực quản.
3. Các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản thường gặp ở trẻ em là gì?
- Trẻ bị ói, ọc sữa qua mũi hoặc miệng
- Trẻ biếng ăn, hay quấy khóc, quấy đêm
- Trẻ không tăng cân, sụt cân, suy dinh dưỡng
- Đau phía sau xương ức kèm ợ nóng
- Tăng cân chậm, thiếu dinh dưỡng, thiếu máu
- Ho thường xuyên hoặc tái phát, thở khò khè, khó nuốt
- Ho vào ban đêm
- Đau họng buổi sáng
- Bị cảm lạnh
- Nhiễm trùng tai
- Hôi miệng, có vị chua trong miệng
- Sâu răng
- Thường xuyên ói, quấy khóc, đêm ngủ không yên
Các triệu chứng này có thể giống với các vấn đề sức khỏe khác, do vậy bạn cần đưa trẻ tới thăm khám để có kết quả chính xác nhất về tình trạng bệnh.
4. Chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ
Chụp X- quang: Trẻ sẽ được nuốt chất cản quang Barium. Sau đó, được đưa tới máy chụp X-quang. Sau khi chiếu chụp, hình ảnh đen trắng sẽ được in ra. Hình ảnh này sẽ giúp các bác sĩ quan sát được các tổn thương ở vùng thực quản, dạ dày và phần đầu ruột non để có những chẩn đoán ban đầu về tình trạng trào ngược của trẻ.
Nội soi thực quản: Xét nghiệm này kiểm tra bên trong thực quản và dạ dày của trẻ bằng cách sử dụng ống nội soi chuyên dụng có gắn camera và đèn chiếu sáng ở đầu ống, đồng thời gắn các dụng cụ can thiệp khi cần. Bác sĩ sẽ quan sát được trực tiếp những tổn thương bên trong hệ thống tiêu hóa thông qua hình ảnh gửi về màn hình vi tính. Ngoài ra, ống nội soi có thể điều khiển được hướng đi, góc quan sát nhằm phát hiện những tổn thương nhỏ chỉ vài milimet trên niêm mạc hệ tiêu hóa. Đối với trẻ nhỏ, phương pháp nội soi sẽ được thực hiện sau khi gây tê tổng quát.
Nhân trắc thực quản: Xét nghiệm này kiểm tra sức khỏe của cơ thực quản. Nó có thể phát hiện ra bất thường nếu trẻ nhỏ có bất kỳ vấn đề với trào ngược hoặc việc nuốt. Một ống nhỏ được đưa vào lỗ mũi của trẻ, xuống cổ họng và vào thực quản. Sau đó, nó đo áp lực mà các cơ thực quản tạo ra khi nghỉ ngơi.
Theo dõi pH thực quản: Xét nghiệm này kiểm tra độ pH trong thực quản. Một ống nhựa mỏng được đặt vào lỗ mũi của con trẻ đi xuống cổ họng và vào thực quản. Các ống có một cảm biến đo độ pH. Đầu kia của ống bên ngoài cơ thể được gắn vào một thiết bị đo chiếu nhỏ cho phép ghi lại mức độ pH của trẻ trong vòng 24- 48 giờ. Trong thời gian này, cha mẹ có thể đưa trẻ về nhà và sinh hoạt bình thường tại gia đình. Cha mẹ nên chú ý nếu thấy bất kì biểu hiện khác lạ nào của trẻ có thể liên quan đến trào ngược (bịt miệng, ho,…). Ngoài ra, cũng nên ghi lại thời gian, loại thực phẩm và lượng thức ăn mà trẻ ăn vòa.
Xét nghiệm máu và nước tiểu: xét nghiệm để loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây nôn nhưng bị nhầm lẫn với trào ngược thực quản.
5. Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ có nguy hiểm không?
Một số trẻ sơ sinh và trẻ em bị trào ngược dạ dày thực quản có thể không nôn. Nhưng axit trong dạ dày của trẻ vẫn có thể di chuyển lên ống dẫn thức ăn (thực quản) và tràn vào khí quản (khí quản). Điều này có thể gây ra hen suyễn hoặc viêm phổi.
Nôn ảnh hưởng đến nhiều trẻ sơ sinh và trẻ em bị GERD có thể gây ra vấn đề tăng cân và dinh dưỡng kém. Theo thời gian, khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó cũng có thể dẫn đến:
- Viêm thực quản
- Các vết loét thực quản có thể đau và chảy máu
- Thiếu tế bào hồng cầu, do loét chảy máu (thiếu máu)
- Trẻ lớn cũng có thể có vấn đề lâu dài từ viêm thực quản. Ví dụ như: thu hẹp thực quản, barret thực quản (các tế bào bất thường xuất hiện trong niêm mạc thực quản).
6. Cách chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày
6.1. Đối với trào ngược dạ dày thực quản sinh lý
Trường hợp trẻ bị trào sinh lý sẽ tự hết theo thời gian. Tuy nhiên, việc phụ huynh lưu ý và chăm sóc trẻ đúng cách sẽ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và bớt được các triệu chứng khó chịu cho trẻ.
Trẻ bú sữa mẹ: Khi cho trẻ bú, mẹ cho bé bú bên trái trước để lúc đầu dạ dày bé còn ít sữa có thể nằm nghiêng bên phải, sau đó chuyển bé sang ti bên phải sữa dễ dàng đi xuống hơn, tránh được tình trạng trào ngược.
Trẻ bú bình: Khi cho trẻ bú, cha mẹ nên đặt bình sao cho núm vú của bình sữa luôn đầy. Nếu bé đang quấy khóc có thể nuốt nhiều hơi, gây căng dạ dày. Khi trẻ bú xong, tránh đu võng hoặc lắc bé, nên bế bé lên theo tư thế thẳng trong 15 – 20 phút. Cha mẹ giúp bé ợ hơi bằng cách đặt ngực bé áp vào một bên ngực mẹ, mặt bé kê lên vai mẹ rồi vỗ nhẹ lưng của bé. Sau đó, nhẹ nhàng đặt bé nằm nghiêng phía bên trái, kê gối hơi cao. Cha mẹ lưu ý, hạn chế cho trẻ bú nằm vì sẽ khiến trẻ dễ bị sặc, trớ sữa.
Cha mẹ cần chia nhỏ các bữa ăn, thời gian giữa 2 lần bú là khoảng 2 – 5 giờ, giờ không nên ép trẻ bú nhiều, ăn nhiều.
6.2. Đối với trào ngược dạ dày thực quản bệnh lý
Khi cha mẹ áp dụng các phương pháp trên không nhận thấy có hiệu quả nên đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa nhi để được chẩn đoán và tìm nguyên nhân chính xác.
Thuốc
Bác sĩ có thể kê toa thuốc giúp giảm lượng axit dạ dày tạo ra. Điều này làm giảm chứng ợ nóng liên quan đến trào ngược. Những loại thuốc này có thể bao gồm:
Thuốc chẹn H2 làm giảm lượng axit dạ dày của trẻ tạo ra bằng cách ngăn chặn hormone histamine (hormone tạo axit).
Thuốc ức chế bơm proton có khả năng đảm bảo cho dạ dày của bạn không tạo ra axit bằng cách ngăn chặn bơm axit của dạ dày hoạt động.
Bổ sung calo: Một số bé bị trào ngược không thể tăng cân vì thường xuyên nôn. Trong trường hợp này bác sĩ có thể đề nghị: thêm ngũ cốc, cung cấp calo theo quy chuẩn, thay đổi loại sữa công thức bé đang uống,…
Phẫu thuật
Trong trường hợp bé bị trào ngược nặng, biện pháp phẫu thuật có thể được thực hiện. Bác sĩ có thể đề nghị lựa chọn này nếu con bạn không tăng cân vì nôn mửa, có vấn đề về hô hấp thường xuyên hoặc bị kích thích nghiêm trọng ở thực quản. Phương pháp được lựa chọn thường là phẫu thuật nội soi. Phương pháp này giảm đau hơn và thời gian phục hồi nhanh hơn.
Thông qua bài viết Bệnh lý trào ngược dạ dày ở trẻ? Cha mẹ cần xử trí ra sao? đã giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ em. Hy vọng thông qua bài viết cha mẹ sẽ biết nguyên nhân vì sao con trào ngược để biết cách sử lý sao cho đúng và hiệu quả.
Các Bạn Có Thể Quan Tâm: tác dụng của nghệ nano, trào nguoc da day thuc quan, trào ngược dạ dày ăn gì, bệnh lý trào ngược dạ dày ở trẻ, cách xử lý trào ngược dạ dày
